Tổng quan về hình thức đầu tư mua cổ phần, phần góp vốn
Hiện nay, một trong các hình thức đầu tư phổ biến của nhà đầu tư nước ngoài tại Việt Nam là mua cổ phần hoặc phần vốn góp tại các công ty đang hoạt động tại Việt Nam. Theo quy định tại Điều 26 của Luật Đầu tư 2020, đây là hình thức đầu tư thuận tiện, giúp nhà đầu tư nước ngoài không cần thực hiện các thủ tục phức tạp như cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư hay mở tài khoản vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (DICA) khi thành lập doanh nghiệp mới tại Việt Nam. Việc đầu tư vào doanh nghiệp đã hoạt động cũng giúp tiết kiệm thời gian và nguồn lực trong việc nghiên cứu thị trường.
Tuy nhiên, hình thức đầu tư này vẫn yêu cầu nhà đầu tư nước ngoài phải tuân thủ các thủ tục về đầu tư và ngoại hối, cũng như có thể gặp phải những hạn chế về điều kiện tiếp cận thị trường đối với một số ngành nghề. Do đó, nhiều nhà đầu tư nước ngoài chọn phương án ủy thác cho cá nhân hoặc tổ chức tại Việt Nam thực hiện việc mua cổ phần hoặc phần vốn góp.
Lợi ích của việc uỷ thác đầu tư
Khi đề cập đến ủy thác đầu tư trong bài viết này, chúng tôi chỉ tập trung vào hoạt động ủy thác mua cổ phần, phần vốn góp, không bao gồm các hình thức đầu tư khác như thành lập công ty tại Việt Nam hoặc đầu tư trên thị trường chứng khoán.
Tiết kiệm thời gian và công sức
Việc ủy thác đầu tư giúp nhà đầu tư nước ngoài tiết kiệm thời gian và công sức bởi các quy định hiện hành có thể gây khó khăn. Ví dụ, nhà đầu tư nước ngoài cần xem xét điều kiện tiếp cận thị trường đối với ngành nghề của công ty mục tiêu. Một số ngành nghề có quy định cấm hoặc hạn chế tỷ lệ sở hữu vốn cho nhà đầu tư nước ngoài, như dịch vụ đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng hoặc dịch vụ vận tải đường thủy nội bộ.
Đơn giản hoá quy trình thủ tục
Mặc dù không cần cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư, nhà đầu tư nước ngoài vẫn cần thực hiện thủ tục chấp thuận mua cổ phần, phần vốn góp (M&A approval) trong một số trường hợp, như mua hơn 50% cổ phần của công ty mục tiêu. Thủ tục này thường ít phức tạp hơn nhưng vẫn có thể gây e ngại cho nhà đầu tư.
Đáp ứng quy định về ngoại hối
Theo quy định về quản lý ngoại hối, nếu việc mua cổ phần làm tăng tỷ lệ sở hữu nước ngoài lên trên 51%, công ty mục tiêu sẽ phải mở DICA và các khoản thanh toán phải được thực hiện qua tài khoản này. Việc bỏ quên quy định này có thể gây khó khăn và rủi ro trong các giao dịch tài chính sau này. Ủy thác đầu tư giúp nhà đầu tư nước ngoài tránh phải tuân thủ các quy định này bằng cách thực hiện đầu tư dưới danh nghĩa cá nhân hoặc tổ chức Việt Nam.
Quy định của pháp luật Việt Nam
Mặc dù ủy thác đầu tư đã trở nên phổ biến, nhưng hiện tại, pháp luật Việt Nam chưa có quy định rõ ràng về vấn đề này.
Quy định chung về uỷ thác đầu tư
Pháp luật Việt Nam chủ yếu đề cập đến việc ủy thác vốn trong lĩnh vực chứng khoán, thông qua các công ty quản lý quỹ. Tuy nhiên, các công ty quản lý quỹ vẫn phải tuân thủ các quy định về tỷ lệ sở hữu nước ngoài và hoạt động của tổ chức kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài, do đó không hoàn toàn giống với hình thức ủy thác đầu tư mà chúng tôi đang thảo luận.
Quy định về giao dịch dân sự
Bộ luật Dân sự 2015 quy định về giao dịch dân sự vô hiệu nếu các bên thực hiện giao dịch giả tạo để che giấu một giao dịch khác hoặc để trốn tránh nghĩa vụ. Theo đó, nếu ủy thác đầu tư được thực hiện nhằm mục đích tránh tuân thủ các quy định pháp luật, giao dịch này có thể bị tuyên vô hiệu. Tuy nhiên, hiện tại chưa có trường hợp cụ thể nào được Tòa án Việt Nam tuyên vô hiệu dựa trên các quy định này.
Thiếu cơ sở pháp lý
Do chưa có quy định cụ thể về ủy thác đầu tư, nhà đầu tư nước ngoài có thể gặp khó khăn trong việc bảo vệ quyền lợi của mình nếu xảy ra tranh chấp với bên được ủy thác hoặc bên thứ ba khác. Việc thiếu quy định rõ ràng đồng nghĩa với việc thiếu cơ sở pháp lý để giải quyết các vấn đề phát sinh.
Kết luận
Ủy thác mua cổ phần, phần vốn góp của nhà đầu tư nước ngoài tại Việt Nam mang lại nhiều lợi ích nhưng cũng tiềm ẩn rủi ro do sự thiếu rõ ràng trong quy định pháp luật. Nhà đầu tư nước ngoài cần cân nhắc kỹ lưỡng và có kế hoạch dự phòng để bảo vệ quyền lợi của mình trong các giao dịch đầu tư tại Việt Nam.
Trên đây là ý kiến tư vấn của luật sư tư ,nếu bạn có bất kỳ thắc mắc tới vấn đề này hoặc cần thêm thông tin về các vấn đề pháp lý khác xin vui lòng liên hệ hoặc hẹn gặp trực tiếp với luật sư của chúng tôi qua :
Hotline/Zalo: 0967 806 870
Email: minalawvn@gmail.com
Miền Bắc: 05-LK02, Khu liền kề 90 Nguyễn Tuân, Thanh Xuân, Hà Nội
Miền Trung: Số 66 Hùng Vương, phường 9, TP. Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng
Miền Nam: Số 26 Ung Văn Khiêm, Phường 25, Quận Bình Thạnh, TP. Hồ Chí Minh
